Dag 5 - Di. 13 november

Vandaag gaan we een tocht van ruim 65 km maken anar de Cu Chi tunnels van de VietCong strijders (hierna VC). Het is 07.00uur en lekker zoning. We hebben een andere bus omdat de bus van Nham nog steeds niet is vrijgegeven. We zitten midden in de ochtendspits – Delhi is er niets bij. In Ho Chi Minh City zijn ruim 2 miljoen motoren geregistreerd. En er zullen er wel meer bij gaan komen, want sinds eind 2006 is Vietnam toegetreden tot de Wereldhandelsorganistie en daardoor zullen de belastingen drastisch omlaag moeten, op bijv. motoren.
‘s Ochtends zien we veel mensen langs de straat bij stalletjes eten, dat is een bepaalde status, om met vrienden bij zo’n straatstalletje te ontbijten of te lunchen. Ze eten dan noedelsoep en kleefrijst, maar ook stokbrood en (behoorlijk sterke) koffie wordt genuttigd, een overblijfsel uit de Franse tijd. Avondeten doen ze niet zoals in Nederland met het hele gezin om 18.00 uur aan tafel. Eerst eten de grootouders, die gaan toch vaak eerder naar bed, daarna wie er binnen komt vallen. Kom je als laatste binnen heb je geluk als er nog wat vlees of groente is. Er ligt heel veel vuil op straat. Men is gewend alles op straat te gooien, het wordt wel opgeruimd: 4x per dag komen schoonmakers de straat schoonvegen, tegen de tijd dat een straatveger wordt verwacht zetten ze ‘ hun vuil buiten’ zeg maar. Ook zien we langs de straat mensen de zakken met vuil weer gezellig open maken, ieder propje wordt ontvouwd, alles wordt nagekeken en op hoopjes gelegd: stukjes krant bij stukjes krant, houtjes bij houtjes, vruchtenpitten bij vruchtenpitten, etc.etc. Alles kan worden hergebruikt. De Vietnamezen zijn, zoals al eens gezegd, bijzonder vindingrijk in. Daar kunnen wij als Europeanen nog heel veel van leren, als we onze planeet net zo willen achterlaten als we m aantroffen, zouden we bij de Vietnamezen zo in de leer kunnen. We zien ook veel stadsbussen. Een ritje met de stadsbus kost 3.000 Dong. De overheid is bezig nieuwe bussen aan te schaffen en daarmee het motorgebruik weer terug te dringen. Men koopt het liefst huizen dicht tegen de weg aan, voor het voeren van handel vanuit het huis een perfecte plek natuurlijk direct aan de straat, echter de grondprijzen langs de straat zijn natuurlijk veel duurder, daarom worden de huizen direct na een paar meter de hoogte in gebouwd. Men betaalt namelijk de vierkante meters waarop het huis staat, en niet de hoogte waarin het gebouwd is. Slim.

Een bericht uit Hue in verband met de overstroming daar, het water staat 1 meter hoog, maar tegen de tijd dat wij er zijn is het hoogstwaarschijnlijk al weg. Rene vertelt trouwens dat voor wie wil we een Hue een hele goede opticien kunnen bezoeken, die dure brillen helemaal op maat maakt.

We komen aan bij de Cu Chi tunnels en eerst zien we een oude zwart/wit documentaire die de kant van de VC toont. Er is een doorsnede van de tunnels te zien in het filmzaaltje, er zijn drie niveaus, de bovenste zijn de kamers, de zogenoemde schuilkelders en de bovenste niveaus worden ook gebruikt als keukens, de onderste laag zijn de kruipruimtes. De tunnels zijn uit klei gegraven. De tunnels zijn trouwens ooit ontstaan doordat onder de huizen schuilkelders werden gegraven. Waarschijnlijk, kan ik me zo voorstellen, wilden ze ook wel eens bij de buren op bezoek en groeven ze gewoon ff een gangetje naar elkaar... maar dat verzin ik dus ter plekke.Uiteindelijk zijn de Cu Chi tunnels gebruikt om infiltranten van Noord Vietnam door te sluizen naar Saigon. We zijn hier in Cu Chi in een van de hoofdkwartieren. De Amerikanen hadden totaal geen weet van deze ondergrondse activiteiten en hebben zelfs hun eigen kampen soms bovenop de tunnels gezet. Dit gebied was voorheen een prachtig gebied, waar mensen graag gingen picknicken, veel groen, tropisch regenwoud en fruit- en rubberplantages waar vrede en harmonie hand in hand met elkaar gingen. De Amerikanen hebben er een slagveld van gemaakt, vrouwen en kinderen werden net zo makkelijk aangevallen, boeddhabeelden werden vernietigd, maar de bevolking van Vietnam heeft zich lang staande gehouden, ook weer door hunvindingrijkheid. De VC strijders waren jonge mensen, schoolkinderen soms die met intelligentie, inzicht en slimme verdedigingstechnieken de goed getrainde US soldaten opspoorden en aanvielen. Alleen de tunnels op zich kan men al een indrukwekkend staaltje noemen.

Boven de grond was het doods, maar onder de grond was het des te levendiger. Overal bovengronds bevonden zich boobytraps, we hebben er een aantal gezien: kuilen met bamboesperen erin, waarbij de kuilen met groene takken onzichtbaren waren, je kunt je wel voorstellen wat er gebeurde als je daarin viel. En om iemand definitief doodziek te maken werden bij andere boobytraps die bijvoorbeeld je been of arm kon afrukken, menselijke uitwerpselen op de punten gesmeerd, in combinatie met een wond zorgde dit voor een zeer dodelijke infectie. De valkuilen en boobytraps waren de nachtmerrie van de US soldaten.
De tunnels waren heel nauw, de VC paste daar prima in. Oorspronkelijk waren de tunnels max. 1.10 hoog en 0,60 cm breed. Ze zijn nu iets breder gemaakt naar 0,80 meter. Een paar van onze groep zijn 15 meter door de tunnels gekropen. Ook ik ben tot het 2e niveau gekomen, was best heftig! Benauwd. Maar ik wilde het per se meemaken, hier heb ik zoveel over gelezen en zoveel respect voor dit land en de mensen hier die al zoveel te verduren hebben gehad, en dan zou ik die 15 meter niet even willen ervaren.... dus wel!
Henk kroop voor mij, ik ben wel zo wijs geweest te vragen of ie even niet uit zijn broek wilde hoesten...

Als je alle tunnels direct achter elkaar zou leggen, zou dit een lengte van 250 km betekenen. De tunnels starten in het grensgebied van Cambodja tot aan Saigon. Het eerste niveau bevond zich 3 tot 5 meter onder grond, het tweede 6 tot 8 meter en de 3e 10-12 meter en soms zelfs 20 meter diep. In de bovenste lagen zijn luchtkanalen gemaakt. Vernuftig en bijzonder slim mag het rookafvoerkanaal van de keukens worden genoemd: de rook van het kooktoestel moest naar buiten worden afgevoerd, maar dan zouden de US militairen de rook van onder de grond vandaan zien komen en zou hun plaats verraden worden. Dus werden er diverse niveaus van kanalen verzonnen, de rook van de keuken ging van kanaal 1 naar kanaal 2 naar kanaal 3 en veel verder tot de uiteindelijk overgebleven beetje rook bij kanaal 10 bijvoorbeeld naar boven kwam. De US, die vermoedden dat er ondergrondse activiteiten waren, gooiden dan bijv. granaten op zo;n rookhoopje en dachten daarmee een doel te hebben vernietigd. Niets was minder waar, want onder kanaal 10 bevonden zich helemaal niets. Er waren ook luchtkanalen nodig om te kunnen blijven ademhalen. Men bouwde neptermietheuvels boven de grond, onderin zat dan een smalle lange gleuf die voor de luchttoevoer zorgde. ’s Nachts werden de plafonds wat afgegraven om de lucht dragelijker te maken. De tunnels werden 24 uur per dag bemand en onderling waren verschillende secties af te sluiten om andere secties te beschermen, en mocht er al een Amerikaan de tunnels in gevolgd zijn dan wist hij niet dat er hier en daar ook boobytraps lagen. Er waren ook diverse ontsnappingsmogelijkheden, zo kon een VC strijder bijv. op bepaalde punten in de Saigon rivier vluchten. Na de oorlog is er 3 kg. Granaatscherven per km2 gevonden. Terwijl we hier door het bos lopen zien we zelfs op de grond nog granaatscherven opgenomen in de harde grond.

Er werden ook operaties aan gewonde VC strijders uitgevoerd onder grond, sterker nog: er heeft een spectaculaire operatie plaatsgevonden waarbij een bloedader werd ‘gerepareerd’ met een stukje ventiel. Dit heeft in de medische wereld nog voor nodige doorbraken gezorgd. Ook is een compleet artilleriegeschut onder de grond gevonden, die boven de grond uit elkaar werden gehaald om in de tunnels te krijgen en onder de grond weer in elkaar gezet.
Nog een slimmigheidje: de US gebruikte speurhonden om de VC strijders op te sporen. Ha, dacht het niet he... de VC sloop het US kamp, pikte hun shampoo en zeep, wasten zich daar zelf mee.... dahaaag, speurhond, ga maar ergens anders je pootje optillen... Aan Amerikaanse informatie kwamen de VC strijders om een even eenvoudige als doeltreffende manier, gewoon via hun kappers die in de US kampen de Amerikaanse soldaten knipten (en schoren). De niet-wetende domme spleetoog uithangend vingen ze ieder woord op en brachten die info direct naar hun VC strijders in de tunnels.

In het bos staat nog een originele M41 tank waar 3 soldaten in zaten, deze tank is door de VC tot stilstand gebracht in 1970. Er waren in die tijd ook M48 tanks, die waren wat groter. Een tank tot stilstand brengen deden ze als volgt: in de bosjes wachten tot er een tank voorbijkwam, dan vlak ervoor rennen en een granaat een klein stukje verderop ingraven, terug rennen naar de bosjes en wachten tot de granaat ontplofte. Soms ontplofte een granaat niet, dan werd de granaat weer uitgegraven, renden ze weer voor de tank uit, weer ingraven en weer wachten.

Na de oorlog was er veel armoede onder de bevolking, maar ook nu lieten ze zich niet kisten. Ze oefenden zich in het maken van rijstpapier en het werd een specialiteit van deze streek. We zien een meisje dat demonstreert hoe het rijstpapier werd gemaakt. Eerst worden het gekookt, dan op bamboeflonders te drogen gelegd, dat kon soms maanden duren. Deze streek en vele mensen zijn er rijk van geworden.

Ook zien we nog een demonstratie van het maken van de zogenoemde Ho Chi Minh sandaal. Omdat de VC op blote voeten liep en dus kans op infecties, werden speciale sandalen voor hen gemaakt: van Michelin banden werden sandalen gesneden.
Ik had hier wel een dag willen rondlopen, om na de rondleiding en uitleg ook nog gewoon in stilte te beleven, te ervaren wat er toen allemaal niet is gebeurd hier. Cu Chi zit in mijn hart.

Daarna bzoeken we in Tay Ninh de hoofdtempel van de Cao Dai. Onze chauffeur Dung rijdt lekker door zodat we de dienst van 12.00 uur kunnen meemaken. Indrukwekkend om te zien: Caodisme zijn drie geloven bij elkaar: Taoisme (monniken zijn in het blauw), Confucionisme (monniken in rood) en Boeddhisme (monniken in geel). De gezongen dienst duurt drie kwartier. Er zijn vier diensten per dag, die hoeft men niet alle 4 te bezoeken, maar tenminste 1 familielid moet wel aanwezig zijn. Dus opa gaat ’s morgens, oma ’s middags en de rest einde dag en ’s avonds.

Na een lekkere lunch onderweg gaan we terug naar HCM City. Onderweg zien we heel veel witte eenden op de rijstplantages. We stoppen voor een foto: deze eenden worden hier nadat de rijst is geoogst neergezet, zij eten dan de laatste rijstkorrels weg en alle restjes zodat de velden weer zuiver en schoon zijn om te worden hergebruikt.

We komen ook langs de weg in Trang Bang waar de beroemde foto van het Napalmmeisje is gemaakt, Kim Phuoc gemaakt door Nic Ut. Wat gebeurde er nou eigenlijk toen: de VS dacht dat er op een bepaalde begraafplaats in Trang Bang VC activiteiten plaatsvonden. En wilden deze bombarderen. Op dat moment kwamen er kinderen uit de naastgeleden CaoDai tempel, waaronder Kim en zij werden vol geraakt. Haar kleren waren van haar lijf gebrand. Kim trouwde en vloog naar Moskou, met een tussenstop in Toronto/Canada, waar zij en haar zijn uitgestapt en zijn gebleven. Inmiddels is ze ambassadrice van UNESCO.